بازداشت ۴ تن از فعالان مدنی در تبریز و ارومیه توسط نیروهای امنیتی

جمعه ۴مهرماه ۱۴۰۴، ماموران امنیتی ـ انتظامی در ارومیه و تبریز، چهار تن از فعالان مدنی را دستگیر و سه تن از آنها پس از چند ساعت آزاد شدند.

پنجشنبه ۳ مهر ماه ۱۴۰۴، کریم اسماعیل زاده، یونس تبریزلی و سیامک کوشی، از فعالان ملی مدنی(فعال فرهنگی)، توسط نیروهای امنیتی در محدوده دریاچه ارومیه، برای چند ساعت دستگیر شدند.
به نقل از یک فرد مطلع در گفتگو با گزارشگر حقوق بشر در ایران:”در حالی آقایان کوشی، تبریزلی و اسماعیل زاده، برای دیدار و اطلاع از وضعیت دریاچه ارومیه به استان آذربایجان غریی و آن مکان سفر کرده بودند صبح پنجشنبه ۳ مهر ماه ۱۴۰۴، توسط ماموران امنیتی(اداره اطلاعات) بازداشت و پس از انتقال به کلانتری و چند ساعت بازجویی و توقیف گوشی های تلفن همراهشان، هر ۳ تن آزاد شدند.” 
این فرد مطلع در ادامه افزود:”گوشی های تلفن همراه این ۳ فعال مدنی، برای برسی های بیشتر به اداره اطلاعات، ارسال و احتمال احضار بازداشت این افراد در آینده نه چندان دور، امکان پذیر است” 
در خبری دیگر، روز چهارشنبه ۲ مهرماه ۱۴۰۴، علی نوروَش انجرد(چاغلا)، شاعر و فعال ادبی، اهل تبریز مرکز استان آذربایجان شرقی، توسط نیروهای امنیتی در آن شهر، بازداشت شد.
به نقل از یک فعال ملی مدنی در گفتگو با گزارشگر حقوق بشر در ایران:”ماموران، برای دستگیری آقای نوروَش انجرد(چاغلا)، حدود ساعت ۱۰ و ۳۰ دقیقه صبح چهارشنبه هفته جاری به منزل وی یورش برده و پس از تفتیش منزل و توقیف برخی لواطم شخصی، وی را بازداشت کردند” 
این فرد مطلع در ادامه افزود:”علی نوروَش انجرد(چاغلا)، برای بازجویی و تشکیل پرونده قضایی به بازداشتگاه یکی از نهادهای امنیتی در استان آذربایجان شرقی منتقل شده است.” 
تا لحظه تنظیم این خبر، از مصادیق حقوقی اتهامات، نام نهاد امنیتی دستگیر کننده و از مصادیق حقوقی اتهامات منتسب شده به علی نوروَش انجرد(چاغلا)، اطلاعی حاصل نشده است. 
لازم به ذکر است، علی نوروَش انجرد(چاغلا)، بعنوان شاعر و فعال ادبی فعالیتهایی داشته است و از جمله آثار وی کتاب شعر «کاترینا» است که نخستین بار در شهر باکو توسط انتشارات «یاراسا» منتشر شد و سپس با ترجمه به ترکی، در انتشارات «افسون» آنکارا نیز به چاپ رسید. 

١. مبنای حقوقی

براساس ماده ١٩ اعلامیه جهانی حقوق بشر و ماده ١٩ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی، هر فردی حق آزادی بیان و عقیده دارد. همچنین، ماده ٢٧ میثاق به روشنی تأکید می‌کند که اشخاص متعلق به اقلیت‌های قومی، زبانی و فرهنگی حق دارند فرهنگ خود را حفظ کرده و به زبان مادری خود تکلم کنند. افزون بر این، ماده ٢ اعلامیه حقوق اقلیت‌های قومی سازمان ملل (١٩٩٢) دولت‌ها را مکلف می‌کند حقوق اقلیت‌ها در ابراز هویت فرهنگی، زبانی و اجتماعی خود را تضمین کنند.

٢. مصادیق نقض در ایران

فعالان ترک آذربایجانی و فرهنگی در ایران طی سال‌های اخیر با الگوهای زیر از سرکوب مواجه بوده‌اند:

بازداشت‌های خودسرانه: بسیاری از فعالان به دلیل برگزاری مراسم‌های فرهنگی، آموزش زبان ترکی آذربایجانی یا مطالبه حقوق فرهنگی بازداشت می‌شوند

پرونده‌سازی قضایی و امنیتی: اتهاماتی چون «تبلیغ علیه نظام»، «اقدام علیه امنیت ملی» یا «تجزیه‌طلبی» به طور گسترده علیه آنان مطرح می‌گردد.

محرومیت از حق دادرسی عادلانه: محدودیت در انتخاب وکیل و برگزاری دادگاه‌های غیرعلنی، از مهم‌ترین چالش‌های حقوقی این فعالان است.

ارعاب و تهدید مداوم: تهدید به اخراج از محل کار، ممنوعیت فعالیت‌های اجتماعی یا فرهنگی، و فشار بر خانواده‌های فعالان برای جلوگیری از ادامه فعالیت‌ها

ممانعت از فعالیت‌های فرهنگی: جلوگیری از تشکیل انجمن‌ها، برگزاری جشن‌ها، انتشار کتاب یا آموزش زبان مادری.

٣. پیامدهای حقوقی

این اقدامات ناقض صریح اصول بنیادین حقوق بشر است، از جمله

ماده ٧ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی (منع رفتار غیرانسانی و تحقیرآمیز)،

ماده ٢٧ همان میثاق (حق اقلیت‌ها در حفظ فرهنگ و زبان خود)

و ماده ٢١ اعلامیه جهانی حقوق بشر (حق مشارکت در امور فرهنگی و اجتماعی)

۴. نتیجه‌گیری

سرکوب، ارعاب و تهدید فعالان ترک آذربایجانی و فرهنگی در ایران، نقض آشکار تعهدات بین‌المللی دولت ایران در قبال حقوق بشر و حقوق اقلیت‌هاست. استمرار این روند نه تنها آزادی بیان و حق بر هویت فرهنگی را تضعیف می‌کند، بلکه می‌تواند به تبعیض ساختاری و سلب نظام‌مند حقوق فرهنگی و اجتماعی یک گروه قومی بینجامد.