گزارش تحلیلی در خصوص خشک شدن سراب نیلوفر در استان کرمانشاه
دوشنبه ۱۴مهرماه ۱۴۰۴، سراب نیلوفر در استان کرمانشاه در آستانه خسکی کامل قرار گرفته است.
به گزارش حقوق بشر در ایران به نقل ایرنا، امروز دوشنبه ۱۴ مهر ماه ۱۴۰۴، سراب نیلوفر، در استان کرمانشاه، به علت کاهش شدید میزان آب ورودی به آن مکان، در آستانه خشکی کامل قرار گرفته است.
براساس این گزارش، علاو بر سراب نیلوفر، بسیاری از چشمه‌ها و سراب‌های دیگر استان کرمانشاه هم وضعیت مناسبی ندارند.
لازم به ذکر اسه، سراب نیلوفر نیز که تا چندی قبل مقداری آب داشت، اکنون خشک شده است.
همچنین، خشک شدن کامل تالاب هشیلان دور از انتظار نیست.
۱. معرفی و اهمیت طبیعی سراب نیلوفر
«سراب نیلوفر» یکی از جاذبه‌های طبیعی و تالاب‌های زیبای استان کرمانشاه است که در حدود بیست کیلومتری غرب شهر کرمانشاه قرار دارد. این سراب با چشمه‌های جوشان و پوشش گسترده‌ی گل‌های نیلوفر آبی، سال‌ها یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های طبیعی و گردشگری منطقه به‌شمار می‌رفت و در فهرست میراث طبیعی کشور نیز ثبت شده بود.
اما در سال‌های اخیر، این منطقه با خشک‌سالی شدید و نابودی کامل منابع آبی سطحی و زیرزمینی روبه‌رو شده و اکنون عملاً به سرزمینی خشک و بی‌آب تبدیل شده است.
۲. دلایل اصلی خشک شدن سراب نیلوفر
۱. کاهش بارندگی و تغییرات اقلیمی: میانگین بارش سالانه در غرب کشور در دهه‌ی اخیر کاهش چشمگیر داشته و دمای هوا افزایش یافته است.
۲. برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی: حفر چاه‌های غیرمجاز کشاورزی و برداشت بیش از ظرفیت طبیعی، موجب افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی شده است.
۳. مدیریت نادرست منابع آب: نبود برنامه‌ریزی جامع برای تعادل‌بخشی آبخوان‌ها، ضعف نظارت بر بهره‌برداری و عدم اجرای طرح‌های احیا.
۴. تغییر کاربری اراضی و تخریب حریم طبیعی سراب: فعالیت‌های انسانی، ساخت‌وساز و دفع پساب‌ها تعادل بوم‌سازگان منطقه را بر هم زده است.
۳. پیامدهای زیست‌محیطی و اجتماعی
نابودی اکوسیستم آبی: از بین رفتن زیستگاه گیاهان آبزی (به‌ویژه گل نیلوفر آبی) و جانوران وابسته به آن.افزایش گرد و غبار محلی: بستر خشک‌شده‌ی سراب به منبع تولید گرد و ریزگرد بدل شده است.
کاهش درآمد محلی: آسیب به گردشگری طبیعی و معیشت جوامع روستایی اطراف.
تغییر اقلیم خرد (ریزاقلیم): افزایش دمای منطقه و کاهش رطوبت نسبی.
۴. جایگاه موضوع در اسناد و تعهدات بین‌المللی
خشک شدن سراب نیلوفر را می‌توان در چارچوب تعهدات بین‌المللی ایران بررسی کرد:
کنوانسیون رامسر (۱۳۴۹) درباره‌ی تالاب‌ها: ایران از اعضای مؤسس این کنوانسیون است و موظف به حفظ و استفاده‌ی عاقلانه از تالاب‌های خود است. خشک شدن سراب نیلوفر بدون اقدام حفاظتی، مغایر با روح این کنوانسیون است.اعلامیه‌ی استکهلم (۱۳۵۱) و اعلامیه‌ی ریو (۱۳۷۱): دولت‌ها را موظف می‌کند که از تخریب منابع طبیعی جلوگیری کرده و حق مردم به محیط زیست سالم را تضمین نمایند.
ماده‌ی ۵۰ قانون اساسی ایران: «در جمهوری اسلامی ایران، حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسل‌های بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند، وظیفه‌ی عمومی تلقی می‌گردد.»
بنابراین، عدم اقدام مؤثر برای احیای سراب نیلوفر، علاوه بر آثار زیست‌محیطی، نقض تعهدات داخلی و بین‌المللی ایران در زمینه‌ی حفاظت از محیط زیست محسوب می‌شود.
۵. راهکارهای پیشنهادی برای احیای سراب نیلوفر
۱. بازنگری در مدیریت منابع آب زیرزمینی و کنترل برداشت چاه‌های غیرمجاز.
۲. اجرای طرح‌های تغذیه‌ی مصنوعی آبخوان‌ها از طریق جمع‌آوری روان‌آب‌های فصلی.
۳. احیای پوشش گیاهی حاشیه‌ی سراب برای کاهش تبخیر و تثبیت خاک.
۴. ممنوعیت ساخت‌وساز و فعالیت‌های آلاینده در حریم اکولوژیک سراب.
۵. آموزش و مشارکت جوامع محلی در طرح‌های حفاظت از منابع آب و خاک.
۶. تدوین طرح جامع احیای تالاب‌های غرب کشور با همکاری سازمان محیط زیست و دانشگاه‌ها.
۶. جمع‌بندی
خشک شدن سراب نیلوفر نمادی از بحران گسترده‌ی آب در ایران است؛ بحرانی که ریشه در تغییر اقلیم، بهره‌برداری بی‌رویه و سوءمدیریت منابع طبیعی دارد. بر اساس اسناد بین‌المللی حقوق بشر و محیط زیست، حق دسترسی به آب سالم و محیط زیست پایدار از حقوق بنیادین بشر به‌شمار می‌رود. از این منظر، احیای سراب نیلوفر نه‌تنها ضرورتی زیست‌محیطی، بلکه تکلیفی حقوقی و اخلاقی برای دولت و جامعه است.
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen